Vier zussen te Sint-Antonius
De familie slechtvalk van de Sint-Antoniuskerk in Etterbeek telt dit voorjaar 4 vrouwelijke kuikens. Een broedsel met alleen mannetjes of alleen vrouwtjes is niet gebruikelijk, maar ook niet echt uitzonderlijk. De slechtvalk is monogaam, dus de theorie zegt dat het aantal mannetjes en vrouwtjes in de populatie gelijk moet zijn. Moeilijk te zeggen of dit in de totale populatie het geval is, omdat het erg lastig is om op afstand het geslacht te bepalen van de niet-broedende valken, die we af en toe hier en daar zien. Gelukkig is dat anders voor de kuikens!
Door de vleugel te meten en de valkenkuikens te wegen, kunnen we bepalen of het een mannetje of een vrouwtje is. Het waarnemen van de grootte van de poten en tenen helpt bij de diagnose. Bij slechtvalken is het vrouwtje aanzienlijk groter dan het mannetje. De gemiddelde gewichten opgenomen in het dossier van het Belgische Centrum voor het Ringen van Wilde Vogels van het Instituut voor Natuurwetenschappen, geven 641g aan voor mannetjes en 1026 g voor vrouwtjes. We hebben het hier over volwassen valken. Het maximum genoteerd voor een mannetje is 698 g; voor een vrouwtje is dit 1202 g.
Verrassend genoeg is dat de groeitijd van mannetjes - gezien zo’n verschil in gewicht - nauwelijks sneller is dan die van vrouwtjes. We zien dat, in hetzelfde nest, de mannetjes de eerste zijn die uitvliegen. Maar de vrouwtjes volgen heel snel! Of zijn soms synchroon. Het hangt ook af van de volgorde van uitkomen. Als de laatste valk die uitkomt – meestal twee dagen na de eerste – een vrouwtje is, zal ze het nest enkele dagen na haar potentiële broers verlaten. De vier zusjes slechtvalk van Sint Antonius wogen vandaag 846 g, 850 g, 870 g en 950 g. Ze zijn ongeveer 24 dagen oud.
De allereerste waarnemingen van een koppel slechtvalken op de klokkentoren van de Sint-Antoniuskerk in Etterbeek dateren van 2008. Maar de eerste nestperiode werd waargenomen in het voorjaar van 2012. Sindsdien is er een continue aanwezigheid van slechtvalken in Etterbeek. Maar uiteraard was er soms geen broedsucces. Dit was het geval in 2017 en 2020, er vlogen toen geen valkjes uit. Twee mislukkingen op twaalf nestperiodes vertegenwoordigen een succespercentage van 83,3%. Dat is heel positief. Dit is het soort informatie dat we waarnemen en vastleggen als onderdeel van het wetenschappelijke monitoringprogramma voor de slechtvalk in België. Het doel is om een “dashboard” te hebben dat het mogelijk maakt om de demografie van valken te monitoren en zo te anticiperen op eventuele problematische trends voor het voortbestaan van de populatie. En dus om het drama van de jaren 50 niet meer te kennen!
Video 1: De vier zussen valkenkuikens van Sint-Antonius zijn klaar om geringd te worden (video DV).
Video 2: Beeld van een valk vanaf het nest van de Sint-Antoniuskerk van Etterbeek (video DV).
